Nazwisko i imię:
Vidaviensis Walenty Wawrzyniec (Vidavius) (ur. 1537? † 1601).
Tytuł:
Generalis Controversia De Indvlgentiis. A M. Valentino Lavrentio Vidaviensi, Philosophiae, Et S. Theologiae Doctore, conscripta: & authoritati, atq; iudicio Sanctae sedis Apostolicae Romanae subiecta. Canticorum 2. Svb Vmbra Uliva, Qvem Desideraveram, Sedi: Et Frvctvs Eivs, Dvlcis Gvttvri Meo. [Tu obelisk przebijający chmury, pod chmurami sznur ptactwa — sygnet drukarni Łazarza].
Miejsce i rok wydania:
Cracoviae, In Archityp: Regia & Ecclesiast. Lazari, Anno M.D.XCIII. (1593).
Opis/komentarz:
fol., k. tyt. i k. 7 nlb., str. 224, k. 2 nlb. (Index) i str. 17. Druk antykwą i kursywą. Kilka ozdobnych inicjałów. Rozpoczyna dedykacja do kard. Jerzego Radziwiłła, w której uzasadnia potrzebę polemiki z heretykami i wita go na stanowisku biskupa krak. Datow. Calendis Martij. 1593 in Coll. Majori. Po czym: Ad lectorem... oraz dwa epigramaty (drugi podp. Daniel Sigonius leloviensis pio lectori). W obszernym tym dziele rozbiera w sposób naukowy cały problem odpustów, odpierając argumenty luteranów, wiklefitów, kalwinistów, waldensów oraz innych różnowierców przeciwko nim podnoszone. Mówi o pojęciu odpustu, o ich potrzebie dla odpuszczenia grzechów, o przyczynie i formie odpustów (str. 74), o sposobach ich uzyskania (pielgrzymki, posty, śluby), o jubileuszach (str. 113), o wstawiennictwie świętych i M. B., o władzy papieża co do udzielania odpustów (str. 187) itp. W tę treść wpleciony jest epizodycznie rozbiór kilku innych kwestii: Utrum tota Lex vetus est abrogata; De miraculis in ecclesia catholica; Utrum proximus pro peccato proximi possit satisfacere; Utrum merita sanctorum thesaurisentur itp. Cały ten traktat ma formę scholastyczną. Dzieli problem na tezy, z każdej tezy wyciąga konkluzje i konsekwencje, zbija jedne, przyjmuje drugie, popiera to wszystko przez „rationes” (majores lub minores), zestawia w korollariach argumenty z pism autorytetów zaczerpane; wszystko to wedle najlepszych reguł dialektyki szkolnej. Nowożytność widać tylko w tym, że autorytetów nie ogranicza do pisarzy kościelnych i prawa zawartego w C. J. C., ale powołuje się także na literaturę nowszą. Bardzo często cytuje Hannibala Rosellego, Dominika a Soto, Gabr. Marcossiusa. W licznych ustępach zwalcza przeciwników powołaniem na uchwały soboru trydenckiego (np. str. 59). Często posługuje się cytatami z pisarzy starożytnych Terencjusza, Horacego, Cycerona, Kwintyliana. Wirgilego (str. 25 ustęp z Georgik). — Z polskich pisarzy cytuje, i to nader rzadko, kronikę Miechowity i Kromera (str. 96). W każdym razie oczytanie wykazuje duże, a także opanowanie metody scholastycznej — stanowczo w r. 1593 przestarzałej. Księga jest o 100 lat spóźniona mimo pozorów humanizmu. Na końcu na str. 17 liczb. zamieścił dwie mowy: Pro Scholastica Theologia Oratio. Mówi, że jest ona dziedzictwem przodków Akademii Krak. i zaklina, aby ją nadal przechować. (Za Kromerem wysławia Akademię). „Ille se in sacra Theologia profecisse sciat, cui Divus Thomas valde placeat”. Aulica theologia est judaica theologia. Wspomina zarzuty heretyków przeciw niej. Oratio in funere Martini Pilsnensis. Wychwala jego cnoty, zwłaszcza pobożność. Blasios, Stephanos ecclesiae reconciliavit (nazwiska nie podane, tylko same imiona). Szanował mores et antiquas leges Academiae. Mając lat 15 już był uczniem Akademii (urodz. 1528), doktorem został 1559. Przez 16 kommutacji (8 lat) był rektorem. — Kończy Epitaphium Marcina z Pilzna, podp.: Joannes Gassinski Bochnensis. Egzemplarz Jag. był własnością Jana And. Łuczyckiego zwanego Wilczek, a po jego śmierci przeszedł w r. 1626 do bibl. konwentu franciszkanów. Juszyński II 60. — Jocher 3979, 3980, 7340 (edycja z r. 1591 nie istnieje!) — Wierzbowski I 593. — Barycz {Hist. Uniw. 1935} str. 576.
Lokalizacja:
Bawor. — Czarn. — Czartor. — Czetwert. — Dzików — Jagiell. — Kapit. gnieźn. — Krasiń. — Ossol. — Płocka sem. — T. P. N. w Poznaniu — Uniw. Warsz. — Warsz. Powsz.
Całość:
Vidaviensis Walenty Wawrzyniec (Vidavius) (ur. 1537? † 1601).
Generalis Controversia De Indvlgentiis. A M. Valentino Lavrentio Vidaviensi, Philosophiae, Et S. Theologiae Doctore, conscripta: & authoritati, atq; iudicio Sanctae sedis Apostolicae Romanae subiecta. Canticorum 2. Svb Vmbra Uliva, Qvem Desideraveram, Sedi: Et Frvctvs Eivs, Dvlcis Gvttvri Meo. [Tu obelisk przebijający chmury, pod chmurami sznur ptactwa — sygnet drukarni Łazarza].
Cracoviae, In Archityp: Regia & Ecclesiast. Lazari, Anno M.D.XCIII. (1593).
fol., k. tyt. i k. 7 nlb., str. 224, k. 2 nlb. (Index) i str. 17.
Druk antykwą i kursywą. Kilka ozdobnych inicjałów.
Rozpoczyna dedykacja do kard. Jerzego Radziwiłła, w której uzasadnia potrzebę polemiki z heretykami i wita go na stanowisku biskupa krak. Datow. Calendis Martij. 1593 in Coll. Majori. Po czym: Ad lectorem... oraz dwa epigramaty (drugi podp. Daniel Sigonius leloviensis pio lectori).
W obszernym tym dziele rozbiera w sposób naukowy cały problem odpustów, odpierając argumenty luteranów, wiklefitów, kalwinistów, waldensów oraz innych różnowierców przeciwko nim podnoszone. Mówi o pojęciu odpustu, o ich potrzebie dla odpuszczenia grzechów, o przyczynie i formie odpustów (str. 74), o sposobach ich uzyskania (pielgrzymki, posty, śluby), o jubileuszach (str. 113), o wstawiennictwie świętych i M. B., o władzy papieża co do udzielania odpustów (str. 187) itp. W tę treść wpleciony jest epizodycznie rozbiór kilku innych kwestii: Utrum tota Lex vetus est abrogata; De miraculis in ecclesia catholica; Utrum proximus pro peccato proximi possit satisfacere; Utrum merita sanctorum thesaurisentur itp.
Cały ten traktat ma formę scholastyczną. Dzieli problem na tezy, z każdej tezy wyciąga konkluzje i konsekwencje, zbija jedne, przyjmuje drugie, popiera to wszystko przez „rationes” (majores lub minores), zestawia w korollariach argumenty z pism autorytetów zaczerpane; wszystko to wedle najlepszych reguł dialektyki szkolnej. Nowożytność widać tylko w tym, że autorytetów nie ogranicza do pisarzy kościelnych i prawa zawartego w C. J. C., ale powołuje się także na literaturę nowszą. Bardzo często cytuje Hannibala Rosellego, Dominika a Soto, Gabr. Marcossiusa. W licznych ustępach zwalcza przeciwników powołaniem na uchwały soboru trydenckiego (np. str. 59). Często posługuje się cytatami z pisarzy starożytnych Terencjusza, Horacego, Cycerona, Kwintyliana. Wirgilego (str. 25 ustęp z Georgik). — Z polskich pisarzy cytuje, i to nader rzadko, kronikę Miechowity i Kromera (str. 96).
W każdym razie oczytanie wykazuje duże, a także opanowanie metody scholastycznej — stanowczo w r. 1593 przestarzałej. Księga jest o 100 lat spóźniona mimo pozorów humanizmu.
Na końcu na str. 17 liczb. zamieścił dwie mowy:
Pro Scholastica Theologia Oratio. Mówi, że jest ona dziedzictwem przodków Akademii Krak. i zaklina, aby ją nadal przechować. (Za Kromerem wysławia Akademię). „Ille se in sacra Theologia profecisse sciat, cui Divus Thomas valde placeat”. Aulica theologia est judaica theologia. Wspomina zarzuty heretyków przeciw niej.
Oratio in funere Martini Pilsnensis. Wychwala jego cnoty, zwłaszcza pobożność. Blasios, Stephanos ecclesiae reconciliavit (nazwiska nie podane, tylko same imiona). Szanował mores et antiquas leges Academiae. Mając lat 15 już był uczniem Akademii (urodz. 1528), doktorem został 1559. Przez 16 kommutacji (8 lat) był rektorem. — Kończy Epitaphium Marcina z Pilzna, podp.: Joannes Gassinski Bochnensis.
Egzemplarz Jag. był własnością Jana And. Łuczyckiego zwanego Wilczek, a po jego śmierci przeszedł w r. 1626 do bibl. konwentu franciszkanów.
Juszyński II 60. — Jocher 3979, 3980, 7340 (edycja z r. 1591 nie istnieje!) — Wierzbowski I 593. — Barycz {Hist. Uniw. 1935} str. 576.
Bawor. — Czarn. — Czartor. — Czetwert. — Dzików — Jagiell. — Kapit. gnieźn. — Krasiń. — Ossol. — Płocka sem. — T. P. N. w Poznaniu — Uniw. Warsz. — Warsz. Powsz.