Nazwisko i imię:
Tyszkiewicz Jerzy S. J., syn Jerzego wojewody brzeskiego (1571 † 14 sierp. 1625), rektor w Toruniu, Kaliszu i Poznaniu, prowincjał lit.
Tytuł:
Responsio Nicolai Ziemiecki Archidiaconi Pczeuensis, &c. Ad Famosum Anonymi cuiusdam tenebrionis & calumniatoris libellum, contra Patres Societatis Iesv in Polonia, Ad Illvstres Regni Proceres editum. Qvi Inscribitur; Consilium de recuperanda & in posterum stabilienda pace Reipublicae: in quo ostenditur pacem nec constitui, nec stabiliri posse, quamdiu Iesuitae in Polonia maneant. Tota die iniustitiam cogitauit lingua tua: sicut nouacula acuta fecisti dolum: dilexisti iniquitatem magis quàm loqui aequitatem: dilexisti omnia verba praecipitationis lingua dolosa: Propterea Deus destruet te in finem, euellet te, & emigrabit te de tabernaculo tuo, & radicem tuam de terra viuentium. Psal: 51.
Miejsce i rok wydania:
Cracoviae, In Officina Andreae Petricouij, Typographi S. R. M. Anno Domini, M.DCX. (1610).
Opis/komentarz:
w 4ce, k. tyt. i k. 43 nlb.
Na odwr. k. tyt. dwa wierszyki łac: Ad authorem infamis Consilii.
W przedmowie wyraża się o Consilium: „lumbricum istum iam olim in Arnaldis, Missenis, Laernaeis (powinno być Lermaeis) et aliis horum gamellis, Helvetico spiritu actis, a Montano et Gretsero aliisque obtritum, nunc iterum attolere caput. Mówi też, że je kilkakrotnie już przedrukowano zagranicą. — (Jak wiadomo, Consilium to płód epoki rokoszowej; wyszło najprawdopodobniej spod pióra Herburta, najprzód napisane zwięźle po polsku, potem rozszerzone w nowej redakcji łacińskiej — ob. pod Consilium).
Odpowiedź Tyszkiewicza — bo onto ukrywa się pod pseudonimem Ziemeckiego, jest na końcu datowana: Posnaniae A. D. 1609. Składa się z 30 rozdziałów, a treść ma następującą:
Dlaczego dopiero teraz odpowiada na Consilium? Rozbiór początku pisma (zarzuca mu, że unika nazwy „król”, a mówi tylko o „supremus magistratus”). Dlaczego nie wspomina, że Machiawella najlepiej zbił jezuita Piotr Ribadanera. Gani „neopolitiam”, dążącą do tyranji. Jezuici nie są wrogami Polski. Niema wśród nich Francuzów, a tylko jeden Anglik. O dyscyplinie jezuickiej i ślubie posłuszeństwa. O rzekomem wypędzeniu jezuitów z Wenecji (ustąpili stamtąd sami dobrowolnie). Jezuici nie dążą do związania Europy pod kierownictwem króla hiszp. Odpiera posądzanie ich o intrygi dworskie, a specjalnie na dworze polskim. O zabójstwie Henr. III (nie są tego winni). O ich poglądach na tyrannicidium (wedle Moliny, Lessiusa i Grzeg. de Valentia). Są oni zgodni z nauką św. Tomasza o tej kwestji, a zwingliści i luteranie idą jeszcze dalej od nich. Kłamstwem jest, że wywołali spisek przeciw Jakóbowi w Anglji. Czy jezuici zwalczają wolną elekcję i inne wolności bądźto w Polsce, bądź w innych krajach (Styrja, Węgry)? Powołuje się na Skargę, że nie (habes documenta in Proba Skargae). Autor Consilii jest heretykiem, i dlatego nienawidzi jezuitów. Konfederację warsz. nazywa „pax”. Omawia nielegalność konfederacji. Jakżeby przy niej zwalczać bluźnierstwa arjanów? Przeczy gorąco, jakoby Skarga, mówiąc o posłach sejmowych w r. 1606, miał uźyć porównania o ścinaniu głów jak makówki (habui literas de hac re a duobus nunciis illorum comitiorum). Jezuitów celem jest obrona katolicyzmu, wylicza ilu mają w Polsce kaznodziejów i uczonych (nazwisk nie podaje). Mają za zadanie wprowadzać w życie uchwały soboru tryd. Broni kazań i spowiedzi jezuickich. Nawet Lipsius ich wychwala. O roli jezuitów w Anglji. O ich stosunku do Dymitra Sam. O wysokiej wartości ich szkół. Dlaczego ich przywołano napowrót do Francji. O projekcie autora Consilii, aby zakon jezuicki w Polsce znieść, a majątek obrócić na szkoły i szpitale. Infamja autora tego Consilium.
Układ pisma jest więc dostosowany do układu treści w Consilium. Punkt za punktem odpiera jego twierdzenia. Powołuje się przytem często na apologje zakonu ogłoszone zagranicą (przez Franciszka a Montibus, Ludw. Richeoma po franc., Gretsera i And. Valadoriusa). Talentem pisarskim i wiedzą nie dorównywa Herburtowi, domniemanemu autorowi Consilii.
Jocher 9301 (podaje za Niesieckim tytuł polski), 9302. — Grabowski Skarga str. 606. — Brückner w „Reformacji w Polsce” I, 1921 str. 279.
Lokalizacja:
Czartor. — Dzików — Jagiell. — Ossol. — Uniw. Warsz.
Całość:
Tyszkiewicz Jerzy S. J., syn Jerzego wojewody brzeskiego (1571 † 14 sierp. 1625), rektor w Toruniu, Kaliszu i Poznaniu, prowincjał lit.
Responsio Nicolai Ziemiecki Archidiaconi Pczeuensis, &c. Ad Famosum Anonymi cuiusdam tenebrionis & calumniatoris libellum, contra Patres Societatis Iesv in Polonia, Ad Illvstres Regni Proceres editum. Qvi Inscribitur; Consilium de recuperanda & in posterum stabilienda pace Reipublicae: in quo ostenditur pacem nec constitui, nec stabiliri posse, quamdiu Iesuitae in Polonia maneant. Tota die iniustitiam cogitauit lingua tua: sicut nouacula acuta fecisti dolum: dilexisti iniquitatem magis quàm loqui aequitatem: dilexisti omnia verba praecipitationis lingua dolosa: Propterea Deus destruet te in finem, euellet te, & emigrabit te de tabernaculo tuo, & radicem tuam de terra viuentium. Psal: 51.
Cracoviae, In Officina Andreae Petricouij, Typographi S. R. M. Anno Domini, M.DCX. (1610).
w 4ce, k. tyt. i k. 43 nlb.
Na odwr. k. tyt. dwa wierszyki łac: Ad authorem infamis Consilii.
W przedmowie wyraża się o Consilium: „lumbricum istum iam olim in Arnaldis, Missenis, Laernaeis (powinno być Lermaeis) et aliis horum gamellis, Helvetico spiritu actis, a Montano et Gretsero aliisque obtritum, nunc iterum attolere caput. Mówi też, że je kilkakrotnie już przedrukowano zagranicą. — (Jak wiadomo, Consilium to płód epoki rokoszowej; wyszło najprawdopodobniej spod pióra Herburta, najprzód napisane zwięźle po polsku, potem rozszerzone w nowej redakcji łacińskiej — ob. pod Consilium).
Odpowiedź Tyszkiewicza — bo onto ukrywa się pod pseudonimem Ziemeckiego, jest na końcu datowana: Posnaniae A. D. 1609. Składa się z 30 rozdziałów, a treść ma następującą:
Dlaczego dopiero teraz odpowiada na Consilium? Rozbiór początku pisma (zarzuca mu, że unika nazwy „król”, a mówi tylko o „supremus magistratus”). Dlaczego nie wspomina, że Machiawella najlepiej zbił jezuita Piotr Ribadanera. Gani „neopolitiam”, dążącą do tyranji. Jezuici nie są wrogami Polski. Niema wśród nich Francuzów, a tylko jeden Anglik. O dyscyplinie jezuickiej i ślubie posłuszeństwa. O rzekomem wypędzeniu jezuitów z Wenecji (ustąpili stamtąd sami dobrowolnie). Jezuici nie dążą do związania Europy pod kierownictwem króla hiszp. Odpiera posądzanie ich o intrygi dworskie, a specjalnie na dworze polskim. O zabójstwie Henr. III (nie są tego winni). O ich poglądach na tyrannicidium (wedle Moliny, Lessiusa i Grzeg. de Valentia). Są oni zgodni z nauką św. Tomasza o tej kwestji, a zwingliści i luteranie idą jeszcze dalej od nich. Kłamstwem jest, że wywołali spisek przeciw Jakóbowi w Anglji. Czy jezuici zwalczają wolną elekcję i inne wolności bądźto w Polsce, bądź w innych krajach (Styrja, Węgry)? Powołuje się na Skargę, że nie (habes documenta in Proba Skargae). Autor Consilii jest heretykiem, i dlatego nienawidzi jezuitów. Konfederację warsz. nazywa „pax”. Omawia nielegalność konfederacji. Jakżeby przy niej zwalczać bluźnierstwa arjanów? Przeczy gorąco, jakoby Skarga, mówiąc o posłach sejmowych w r. 1606, miał uźyć porównania o ścinaniu głów jak makówki (habui literas de hac re a duobus nunciis illorum comitiorum). Jezuitów celem jest obrona katolicyzmu, wylicza ilu mają w Polsce kaznodziejów i uczonych (nazwisk nie podaje). Mają za zadanie wprowadzać w życie uchwały soboru tryd. Broni kazań i spowiedzi jezuickich. Nawet Lipsius ich wychwala. O roli jezuitów w Anglji. O ich stosunku do Dymitra Sam. O wysokiej wartości ich szkół. Dlaczego ich przywołano napowrót do Francji. O projekcie autora Consilii, aby zakon jezuicki w Polsce znieść, a majątek obrócić na szkoły i szpitale. Infamja autora tego Consilium.
Układ pisma jest więc dostosowany do układu treści w Consilium. Punkt za punktem odpiera jego twierdzenia. Powołuje się przytem często na apologje zakonu ogłoszone zagranicą (przez Franciszka a Montibus, Ludw. Richeoma po franc., Gretsera i And. Valadoriusa). Talentem pisarskim i wiedzą nie dorównywa Herburtowi, domniemanemu autorowi Consilii.
Jocher 9301 (podaje za Niesieckim tytuł polski), 9302. — Grabowski Skarga str. 606. — Brückner w „Reformacji w Polsce” I, 1921 str. 279.
Czartor. — Dzików — Jagiell. — Ossol. — Uniw. Warsz.
Responsio Nicolai Ziemiecki Archidiaconi Pczeuensis, &c. Ad Famosum Anonymi cuiusdam tenebrionis & calumniatoris libellum, contra Patres Societatis Iesv in Polonia, Ad Illvstres Regni Proceres editum. Qvi Inscribitur; Consilium de recuperanda & in posterum stabilienda pace Reipublicae: in quo ostenditur pacem nec constitui, nec stabiliri posse, quamdiu Iesuitae in Polonia maneant. Tota die iniustitiam cogitauit lingua tua: sicut nouacula acuta fecisti dolum: dilexisti iniquitatem magis quàm loqui aequitatem: dilexisti omnia verba praecipitationis lingua dolosa: Propterea Deus destruet te in finem, euellet te, & emigrabit te de tabernaculo tuo, & radicem tuam de terra viuentium. Psal: 51.
Cracoviae, In Officina Andreae Petricouij, Typographi S. R. M. Anno Domini, M.DCX. (1610).
w 4ce, k. tyt. i k. 43 nlb.
Na odwr. k. tyt. dwa wierszyki łac: Ad authorem infamis Consilii.
W przedmowie wyraża się o Consilium: „lumbricum istum iam olim in Arnaldis, Missenis, Laernaeis (powinno być Lermaeis) et aliis horum gamellis, Helvetico spiritu actis, a Montano et Gretsero aliisque obtritum, nunc iterum attolere caput. Mówi też, że je kilkakrotnie już przedrukowano zagranicą. — (Jak wiadomo, Consilium to płód epoki rokoszowej; wyszło najprawdopodobniej spod pióra Herburta, najprzód napisane zwięźle po polsku, potem rozszerzone w nowej redakcji łacińskiej — ob. pod Consilium).
Odpowiedź Tyszkiewicza — bo onto ukrywa się pod pseudonimem Ziemeckiego, jest na końcu datowana: Posnaniae A. D. 1609. Składa się z 30 rozdziałów, a treść ma następującą:
Dlaczego dopiero teraz odpowiada na Consilium? Rozbiór początku pisma (zarzuca mu, że unika nazwy „król”, a mówi tylko o „supremus magistratus”). Dlaczego nie wspomina, że Machiawella najlepiej zbił jezuita Piotr Ribadanera. Gani „neopolitiam”, dążącą do tyranji. Jezuici nie są wrogami Polski. Niema wśród nich Francuzów, a tylko jeden Anglik. O dyscyplinie jezuickiej i ślubie posłuszeństwa. O rzekomem wypędzeniu jezuitów z Wenecji (ustąpili stamtąd sami dobrowolnie). Jezuici nie dążą do związania Europy pod kierownictwem króla hiszp. Odpiera posądzanie ich o intrygi dworskie, a specjalnie na dworze polskim. O zabójstwie Henr. III (nie są tego winni). O ich poglądach na tyrannicidium (wedle Moliny, Lessiusa i Grzeg. de Valentia). Są oni zgodni z nauką św. Tomasza o tej kwestji, a zwingliści i luteranie idą jeszcze dalej od nich. Kłamstwem jest, że wywołali spisek przeciw Jakóbowi w Anglji. Czy jezuici zwalczają wolną elekcję i inne wolności bądźto w Polsce, bądź w innych krajach (Styrja, Węgry)? Powołuje się na Skargę, że nie (habes documenta in Proba Skargae). Autor Consilii jest heretykiem, i dlatego nienawidzi jezuitów. Konfederację warsz. nazywa „pax”. Omawia nielegalność konfederacji. Jakżeby przy niej zwalczać bluźnierstwa arjanów? Przeczy gorąco, jakoby Skarga, mówiąc o posłach sejmowych w r. 1606, miał uźyć porównania o ścinaniu głów jak makówki (habui literas de hac re a duobus nunciis illorum comitiorum). Jezuitów celem jest obrona katolicyzmu, wylicza ilu mają w Polsce kaznodziejów i uczonych (nazwisk nie podaje). Mają za zadanie wprowadzać w życie uchwały soboru tryd. Broni kazań i spowiedzi jezuickich. Nawet Lipsius ich wychwala. O roli jezuitów w Anglji. O ich stosunku do Dymitra Sam. O wysokiej wartości ich szkół. Dlaczego ich przywołano napowrót do Francji. O projekcie autora Consilii, aby zakon jezuicki w Polsce znieść, a majątek obrócić na szkoły i szpitale. Infamja autora tego Consilium.
Układ pisma jest więc dostosowany do układu treści w Consilium. Punkt za punktem odpiera jego twierdzenia. Powołuje się przytem często na apologje zakonu ogłoszone zagranicą (przez Franciszka a Montibus, Ludw. Richeoma po franc., Gretsera i And. Valadoriusa). Talentem pisarskim i wiedzą nie dorównywa Herburtowi, domniemanemu autorowi Consilii.
Jocher 9301 (podaje za Niesieckim tytuł polski), 9302. — Grabowski Skarga str. 606. — Brückner w „Reformacji w Polsce” I, 1921 str. 279.
Czartor. — Dzików — Jagiell. — Ossol. — Uniw. Warsz.