Nazwisko i imię:
Gesangbuch.
Tytuł:
Gesangbuch zum Gebrauch der Reformirten Gemeine in Lissa, und der übrigen Deutschen Gemeinen der Unität. Neue und vermehrte Auflage. Lissa 1760. gedruckt bey Samuel Gottlieb und Michael Lorentz Pressern.
Miejsce i rok wydania:
Leszno, druk. Samuel Bogumił st. i Michał Wawrzyniec mł. Presserowie, 1760.
Opis/komentarz:
w 8ce, cz. 1 (k. 4 s. 270, 2 nlb.), cz. 2 (s. 642, 2 nlb.). [Na następnej karcie osobny tytuł:] Der Geistlichen Gesänge Erster Teil Die Psalmen Davids, Nach Art der Frantzösischen Melodeyen in Deutsche Reimen gesetzt, Durch Ambrosium Lobwasser. 1. Cor. 14. v 15. Ich wil Psalmen singen im Geist, und wil Psalmen singen mit Sinn. [po s. 270 osobny tytuł:] Der Geistlichen Gesänge Anderer Teil, Welcher M. Johann Hussens und seiner treuen Nachfolger in Böhmen, wie auch D. Martin Luthers und anderer vortreflichen Männer Geistreiche Lieder enthält. W przedmowie są wymienione następujące wydania śpiewnika wspólnoty Braci Czeskich. Wyd. 1. 173 pieśni tłumaczone z czeskiego przez Michała Weissa drukowane w Buntzel w 1531 r. następnie 3 razy przedrukowane w Ulm. Wyd. 2. 180 pieśni wydanych staraniem seniora gminy Jana Horna w Norymberdze w 1544 r. w 8ce, po śmierci Horna kilkakrotnie przedrukowane. Wyd. 3. 246 pieśni czeskich i 77 kart pieśni Lutra i jego następców drukowane w 1566 r. w 4ce, dedykowane cesarzowi Maksymilianowi II. Wyd. 4. 360 pieśni czeskich i 155 innych drukowane w Norymberdze w 1580 r. Wyd. 5. 377 pieśni czeskich i 132 innych drukowane na Morawach bez podania miejscowości w 1606 r. w 4ce. Wyd. 6. przedruk wyd. 4 w Lesznie w 1639 r. w 4ce. W latach 1634 i 1645 wyszły w Lesznie osobno drukowane psalmy Lobwassera w 4ce i odtąd były umieszczane na początku wszystkich śpiewników; wyd. 7. Amsterdam 1661. w 8ce; wyd. 8. Leszno 1694 w 8ce; wyd. 9. Berlin 1731 w 8ce; trzy ostatnie wydania z małymi zmianami. Dalej w przedmowie podano, że w niniejszym nowym wydaniu psalmy Lobwassera zostały poprawione według wydania gdańskiego z 1745 r. Znajdujący się w cz. 2 śpiewnika na s. 456 – 7 psalm CCCCXLIV jest niemieckim tłumaczeniem psalmu Kochanowskiego „Czego chcesz od nas, Panie...”. Autorem tego tłumaczenia jest Michał Henrici, rektor gimnazjum braci czeskich w Lesznie; zob. Marian Szyrocki: Niemieckie echa twórczości Kochanowskiego, Szymonowica i Modrzewskiego (Sobótka R. 10: 1955 z. 4 s. 611-645) oraz Julius Mützell: Geistliche Lieder der evangelischen Kirche aus dem siebzehnten und der ersten Hälfte des achtzehnten Jahrhunderts [...], Bd 1. Braunschweig 1858 poz. 141 s. 180-181. Mützell cytuje tu nieznane Estreicherowi wydanie śpiewnika Braci Czeskich: Geistliche Lieder, derer etliche, von alters her in der Christlichen Kirchen einträchtiglich gebraucht, und etliche zu unserer Zeit, von erleuchteten fromen Christen, und Gottseligen Lehrern: Herrn D. Martino Luthero und andern gantz new gemacht und zugerichtet sind: nach ordnung der Jahreszeit ausgetheilet, 4ce [na końcu:] Gedruckt zur Lissaw, in Gross Pohlen: Durch Danielem Vetterum. Anno Domini. MDCXXXIX. Egzemplarz ma posiadać Königliche Bibliothek zu Berlin, Kirchenbibliothek zu Lissa. W wydaniu tym znajdują się tekst i nuty do wyżej wymienionego niemieckiego tłumaczenia psalmu Kochanowskiego: s. 105-6 Nr CXVI: „Czego chcesz po nas, Pánie: Verdeutscht. M.[ichael] H.[enrici].” Według przedmowy do Gesangbuch 1760 wydanie leszneńskie z r. 1639 cytowane przez Mützella jest szóstym wydaniem tego śpiewnika. Wyd. 7 Amsterdam 1661 ma według Mützella tytuł: Kirchen-Haus- und Hertzens-Musica; znajduje się tam w tłumaczeniu niemieckim wiele polskich pieśni i psalmów. Źródło: H. Sadowska, Nieznane Estreicherom polonica w zasobie starych druków Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu (cz. 1), Roczniki Biblioteczne R. II: 1958, s. 155-188.
Lokalizacja:
Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu.
Dodatkowe:
[Bazy BN:] Druki XVI-XVIII w. Katalog mikrofilmów: Gesangbuch zum Gebrauch der reformirten Gemeine in Lissa […], Lissa 1760. Biblioteka Uniwersytecka BUWr, sygn.: 301494 (C0894,604/C0895); informacja dostępna w Internecie – http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=21
Całość:
Gesangbuch.
Gesangbuch zum Gebrauch der Reformirten Gemeine in Lissa, und der übrigen Deutschen Gemeinen der Unität. Neue und vermehrte Auflage. Lissa 1760. gedruckt bey Samuel Gottlieb und Michael Lorentz Pressern.
Leszno, druk. Samuel Bogumił st. i Michał Wawrzyniec mł. Presserowie, 1760.
w 8ce, cz. 1 (k. 4 s. 270, 2 nlb.), cz. 2 (s. 642, 2 nlb.).

[Na następnej karcie osobny tytuł:] Der Geistlichen Gesänge Erster Teil Die Psalmen Davids, Nach Art der Frantzösischen Melodeyen in Deutsche Reimen gesetzt, Durch Ambrosium Lobwasser. 1. Cor. 14. v 15. Ich wil Psalmen singen im Geist, und wil Psalmen singen mit Sinn. [po s. 270 osobny tytuł:] Der Geistlichen Gesänge Anderer Teil, Welcher M. Johann Hussens und seiner treuen Nachfolger in Böhmen, wie auch D. Martin Luthers und anderer vortreflichen Männer Geistreiche Lieder enthält.
W przedmowie są wymienione następujące wydania śpiewnika wspólnoty Braci Czeskich. Wyd. 1. 173 pieśni tłumaczone z czeskiego przez Michała Weissa drukowane w Buntzel w 1531 r. następnie 3 razy przedrukowane w Ulm. Wyd. 2. 180 pieśni wydanych staraniem seniora gminy Jana Horna w Norymberdze w 1544 r. w 8ce, po śmierci Horna kilkakrotnie przedrukowane. Wyd. 3. 246 pieśni czeskich i 77 kart pieśni Lutra i jego następców drukowane w 1566 r. w 4ce, dedykowane cesarzowi Maksymilianowi II. Wyd. 4. 360 pieśni czeskich i 155 innych drukowane w Norymberdze w 1580 r. Wyd. 5. 377 pieśni czeskich i 132 innych drukowane na Morawach bez podania miejscowości w 1606 r. w 4ce. Wyd. 6. przedruk wyd. 4 w Lesznie w 1639 r. w 4ce. W latach 1634 i 1645 wyszły w Lesznie osobno drukowane psalmy Lobwassera w 4ce i odtąd były umieszczane na początku wszystkich śpiewników; wyd. 7. Amsterdam 1661. w 8ce; wyd. 8. Leszno 1694 w 8ce; wyd. 9. Berlin 1731 w 8ce; trzy ostatnie wydania z małymi zmianami.
Dalej w przedmowie podano, że w niniejszym nowym wydaniu psalmy Lobwassera zostały poprawione według wydania gdańskiego z 1745 r. Znajdujący się w cz. 2 śpiewnika na s. 456 – 7 psalm CCCCXLIV jest niemieckim tłumaczeniem psalmu Kochanowskiego „Czego chcesz od nas, Panie...”. Autorem tego tłumaczenia jest Michał Henrici, rektor gimnazjum braci czeskich w Lesznie; zob. Marian Szyrocki: Niemieckie echa twórczości Kochanowskiego, Szymonowica i Modrzewskiego (Sobótka R. 10: 1955 z. 4 s. 611-645) oraz Julius Mützell: Geistliche Lieder der evangelischen Kirche aus dem siebzehnten und der ersten Hälfte des achtzehnten Jahrhunderts [...], Bd 1. Braunschweig 1858 poz. 141 s. 180-181.
Mützell cytuje tu nieznane Estreicherowi wydanie śpiewnika Braci Czeskich: Geistliche Lieder, derer etliche, von alters her in der Christlichen Kirchen einträchtiglich gebraucht, und etliche zu unserer Zeit, von erleuchteten fromen Christen, und Gottseligen Lehrern: Herrn D. Martino Luthero und andern gantz new gemacht und zugerichtet sind: nach ordnung der Jahreszeit ausgetheilet, 4ce [na końcu:] Gedruckt zur Lissaw, in Gross Pohlen: Durch Danielem Vetterum. Anno Domini. MDCXXXIX. Egzemplarz ma posiadać Königliche Bibliothek zu Berlin, Kirchenbibliothek zu Lissa. W wydaniu tym znajdują się tekst i nuty do wyżej wymienionego niemieckiego tłumaczenia psalmu Kochanowskiego: s. 105-6 Nr CXVI: „Czego chcesz po nas, Pánie: Verdeutscht. M.[ichael] H.[enrici].”
Według przedmowy do Gesangbuch 1760 wydanie leszneńskie z r. 1639 cytowane przez Mützella jest szóstym wydaniem tego śpiewnika. Wyd. 7 Amsterdam 1661 ma według Mützella tytuł: Kirchen-Haus- und Hertzens-Musica; znajduje się tam w tłumaczeniu niemieckim wiele polskich pieśni i psalmów.

Źródło: H. Sadowska, Nieznane Estreicherom polonica w zasobie starych druków Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu (cz. 1), Roczniki Biblioteczne R. II: 1958, s. 155-188.
Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu.
[Bazy BN:] Druki XVI-XVIII w. Katalog mikrofilmów: Gesangbuch zum Gebrauch der reformirten Gemeine in Lissa […], Lissa 1760. Biblioteka Uniwersytecka BUWr, sygn.: 301494 (C0894,604/C0895); informacja dostępna w Internecie – http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/makwww.exe?BM=21